Ratten bijten elkaar dood als ze met velen in een kleine ruimte verkeren. Mensen niet, die schikken en plooien, overleggen en ruziën, bedisselen en regelen. Deze week in een 18-delige serie over de strijd om de ruimte: slagbomen aan de stranden van het IJsselmeer weren gereformeerde homo’s. Nog niet zo lang geleden was recreatie een overzichtelijke activiteit: na een week hard werken laadde de man zijn vrouw en kroost in het autootje, tufte naar de waterkant en zette zich de hele dag op het van overheidswege geplaatste bankje. De enige voorzieningen die hij nodig had waren een toiletgebouw en een friettent. In de jaren zestig en zeventig legden recreatieschappen overal in Nederland zulke gebieden aan, zo ook op de smalle strook land die ligt ingeklemd tussen het IJsselmeer en de A28. Het is een ideale plek: twee afslagen aan de snelweg, Strand Nulde en Stand Horst, geven direct toegang tot de langgerekte parkeerplaatsen aan het water, naar keuze kun je naar de zeilboten op het IJsselmeer kijken of naar de auto’s op de snelweg. Bermtoerisme pur sang. Maar de tijden veranderden: moderne recreanten zijn zappers en willen in een kort tijdsbestek zoveel mogelijk verschillende ervaringen opdoen. En dus raakten de stranden aan de A28 langzaam in het slop. Maar de dynamiek van de snelweg zorgde dat strand Horst drie nieuwe bestemmingen kreeg. Homo’s, die op de gereformeerde Veluwe nergens een eigen plek vonden, ontdekten parkeerplaats Horst-Noord als anonieme ontmoetingsplaats. Daarna kwamen de asielzoekers. Vlak voor kerst 1998 werden vluchtelingen uit Kosovo ondergebracht in lekkende tenten op de Ermelose hei, de tv-beelden schokten het Nederlandse zelfbeeld en er moest een fatsoenlijke noodoplossing komen. De burgemeester bood toen parkeerplaats Horst-Zuid aan: goed bereikbaar en geen buren. Er verscheen een kamp van degelijke partytenten, beveiligd met hekken. Maar ja, tijdelijk is een rekbaar begrip, want toen de Kosovaren elders onderdak vonden wilde het Centraal Orgaan Asielzoekers het kamp gaan gebruiken als een Tijdelijke Noodopvang Vreemdelingen (TNV), een voorpost voor mensen die asiel aanvragen. Inmiddels heeft Ermelo de voorziening voor de tweede keer met twee jaar verlengd. Tot slot bouwde McDonald’s een drive-thru restaurant precies tussen beide parkeerplaatsen in. De hamburgerkoning kreeg toestemming omdat het bestemmingsplan ruimte bood aan horecavoorzieningen bij het haventje. Maar met het IJsselmeer heeft McDonald’s niet veel te maken, het is een snelwegvoorziening bij uitstek en het terras is dan ook gericht op de weg en niet op het water. In het door-en-door gereguleerde Nederland was er, zonder dat er enige planning aan te pas was gekomen, plotseling een bizarre combinatie van voorzieningen ontstaan. Bezoekers van McDonald’s maakten zich schuldig aan homo-pesten, bewoners van de TNV verleenden tegen betaling seksuele hand- en spandiensten. Eind februari 2001 werd de Ermelose journalist Henk van den Berg, een vaste bezoeker van de homo-ontmoetingsplaats, hier vermoord. ‘Met het opvangkamp heeft dat niets te maken’, onderstreept burgemeester Omta van Ermelo, en formeel heeft hij gelijk want de inmiddels gearresteerde daders van de roofmoord bleken geen asielzoekers te zijn maar illegale Noord-Afrikanen die zich als asielzoekers in het opvangkamp hadden aangemeld. Afgelopen jaar werd de recreatiestrook nog twee keer opgeschrikt door een moord, beide keren aan het aanpalende strand Nulde: er werd een onthoofd kinderlijkje gevonden, dat later Rowena Rikkers bleek te zijn. En eind 2001 werd hier een zakenman ontvoerd wiens lijk later in het Amsterdam-Rijnkanaal werd teruggevonden. Genoeg reden voor de Volkskrant om de stranden te betitelen als ‘schuldig landschap’. De opvolgster van de vermoorde Henk van den Berg schreef in het Puttens Nieuwsblad: ‘Het is een geweldige plek voor zaken die het daglicht niet kunnen verdragen. Verlaten, pal aan de snelweg, centraal gelegen, weinig politietoezicht. Een beetje crimineel weet dat.’ Politiewoordvoerder Bert Top vindt dat het reuze meevalt, alhoewel ze wel scherper patrouilleren om homoprostitutie tegen te gaan. Recreatiegemeenschap Veluwe (RGV), de eigenaar en beheerder van het terrein, zit er maar mee in haar maag. Twee jaar geleden is ze verzelfstandigd tot RGV Holding BV en als commercieel bedrijf was ze voortvarend van start gegaan met het aantrekken van investeerders om de stranden een nieuwe impuls te geven. Op strand Horst staan een teleskibaan, een klimtoren en een wildwaterkanobaan gepland, de stranden zelf krijgen baaien en er worden ecozones en geluidswallen aangelegd. De RGV-plannen zijn onderdeel van een veel groter project voor de herinrichting van de Veluwerandmeren. De drie gemeentes die bij de strandstrook zijn betrokken - Ermelo, Putten en Harderwijk - hebben ingestemd met de visie van het RGV en zijn bezig om hun bestemmingsplannen aan te passen. Er wordt nog gediscussieerd over de hoogte van de klimtoren - RGV wil veertig meter, Ermelo wil maximaal twintig meter - en over de financiering van het groen, maar dat zijn details. Als serieuze problemen wordt alleen de mogelijke verstoring van watervogels genoemd, over de aanwezigheid van homo’s en asielzoekers reppen de dikke rapporten met geen woord. Die vallen buiten bestemmingsplannen, dus ze bestaan niet. Inmiddels heeft RGV parkeerplaats Horst-Noord afgesloten met slagbomen, een mes dat aan twee kanten snijdt: overdag worden er parkeergelden geïnd, ’s nachts is het terrein niet toegankelijk. Homo’s zijn uitgeweken naar omliggende parkeerplaatsen, daar worden nu ook slagbomen geplaatst. De grondwerkzaamheden zijn afgerond maar bij Horst-Zuid moet er eerst nog een probleem worden opgelost: achteraan op die parkeerplaats ligt de vreemdelingenopvang. Weliswaar hebben asielzoekers geen auto, maar de medewerkers, vrijwilligers, leveranciers en hulpdiensten wel. Een slagboom met cameratoezicht wordt overwogen. Het worden zware tijden voor gereformeerde homo’s.