Ratten bijten elkaar dood als ze met velen in een kleine ruimte verkeren. Mensen niet, die schikken en plooien, overleggen en ruziën, bedisselen en regelen. Deze week in een 18-delige serie over de strijd om de ruimte: de ruim dertig jaar strijd om een Overijssels voetpad. Een glorieuze indruk maakt Anton van Beek, de drijvende kracht achter de Vrienden van het Hoolterpad, niet. Toch kreeg hij eind vorige maand gelijk van de Raad van State: het Scheperspad moet weer worden opengesteld voor publiek. En dit is niet zijn eerste overwinning, integendeel, de Raad van State bepaalde ook in 1977 en 1987 al dat het Scheperspad openbaar is, net als de rechtbank van Zwolle in 1997, Gedeputeerde Staten in 1980, en daarvoor het gemeentebestuur van Holten in 1973 en 1976. Het juridische dossier is inmiddels bijna net zo lang als het 280 meter lange pad zelf. Van Beek is blij, zeker, maar hij wil eerst zien, en dan pas geloven. Veelbetekenend wijst hij op de takken die het pad halverwege blokkeren, aan de zaagsnedes kun je zien dat ze er pas kort liggen. Ze dateren dus van na de laatste uitspraak van de Raad van State. Blijkbaar hebben de bewoners van huis 'De Enk' de strijd nog niet opgegeven. Strijdlust kun je hen en ook hun voorgangers niet ontzeggen. Elke verloren rechtszaak bestrijden ze met een nieuwe zaak. Eind jaren zestig blokkeerden de toenmalige bewoners het Scheperspad, een eeuwenoud pad waarlangs schapen vroeger vanuit het dorp naar de heidegebieden op de Holterberg werden gebracht. Ze hadden namelijk een aangrenzende reep grond gekocht en wilden die bij hun tuin trekken, het Scheperspad lag daarbij in de weg. Ook de bewoners van het huis aan het andere uiteinde van het Scheperspad wilden hun tuin uitbreiden en blokkeerden hun zijde van het pad. In heel Nederland versperren villabewoners zo de toegang tot openbare paden, en ook in Holten zou er nooit een haan naar hebben gekraaid als de bewoners in hun inhaligheid niet over het hoofd hadden gezien dat er nog iemand tussen hen woonde, de heer Ter Harmsel, voor wie het voetpad de enige openbare toegang tot zijn woning was. Goed, hij kon achterom gaan, maar de geboren Holtenaar liet het er niet bij zitten en schreef op 17 juli 1972 zijn eerste boze brief aan het gemeentebestuur waarin hij eiste dat de hindernissen werden weggeruimd. Ter Harmsel had een sterke zaak: het Scheperspad staat vermeld in de Wegenlegger, een boekwerk dat elke gemeente moet bijhouden van de openbare wegen op haar grondgebied. Openbare wegen kunnen ook over particuliere grond lopen, de Wegenwet is een van de weinige vormen van publiekrecht die een inbreuk maakt op privaatrecht. En deze wet dient al dertig jaar als schild om het Scheperspad te beschermen. Opmerkelijk detail is dat de Wegenwet in 1920 tot stand is gekomen na een lobby van de nieuwe rijken die rond de vorige eeuwwisseling overal landgoederen aanlegden.  Zij wilden de paden over hun nieuwe verworven grondgebieden afsluiten en de Wegenwet gaf hun daarvoor toestemming, behalve als de weg of het pad expliciet was opgenomen inde lokale Wegenlegger. Aanvankelijk koos de gemeente Holten partij voor Ter Harmsel, tenminste in theorie, want ze durfde het niet aan om het pad tegen de wil van de bewoners van 'De Enk' te ontruimen. Terwijl ze daartoe officieel verplicht is, de Wegenlegger vermeldt de gemeente Holten onder de kopjes ‘onderhoudsplichtige’ en  ‘het gezag dat te zorgen heeft dat het pad in goede staat is’. Op 9 augustus 1983 kwamen er zowaar twee mannen van Gemeentewerken om de takken en versperringen te verwijderen, maar de bewoner van 'De Enk' riep ze binnen, daarna dropen ze af. Blijkbaar had de man genoeg invloed op het gemeentehuis. In 1988 - toen de Raad van State voor de tweede keer had vastgesteld dat het Scheperspad openbaar is - diende 'De Enk' het verzoek in om het pad uit de Wegenlegger te schrappen. Deze keer koos de gemeente openlijk partij voor de villabewoner, maar de provincie accepteerde de wijziging niet. Inmiddels was Ter Harmsel overleden, zijn rol was overgenomen door de Vrienden van het Hoolterpad. Omdat zij ook niet wisten hoe ze de gemeente moesten dwingen om haar wettelijke plichten na te komen, wendden ze zich tot Nemo, de landelijke vereniging van vrije wandelaars. Nemo eiste van de gemeente dat ze bestuursdwang toe zou passen, en zo begon een nieuwe juridische ronde die een maand geleden eindigde met de derde uitspraak van de Raad van State: de gemeente moet de Wegenwet handhaven en het Scheperspad herstellen. De gemeente Rijssen, waarmee Holten vorig jaar fuseerde, moet nog een datum vaststellen waarop het werk gedaan moet zijn. Hoe het nu verder gaat? Rijssen heeft een stijlere bestuurscultuur dan Holten, bovendien is het in dit soort gevallen gunstig als het bestuur wat verder van de burgers staat, dat voorkomt vermenging van persoonlijke en politieke belangen. Je zou dus verwachten dat het pad weer opengaat. Van de andere kant: de bewoner van 'De Enk' heeft een nieuw verzoek ingediend om het pad van de Wegenlegger af te halen, en sinds midden jaren negentig mag de gemeente daarover zelf beslissen. In het kader van de deregulering is de toetsende rol van de provincie geschrapt. Het lijkt wel een horrorfilm: op het einde, als het monster is verslagen en de helden opgelucht ademhalen, duikt opeens toch nog een klauw op. Scheperspad Revisited.