Uitspanningen van weleer, hoe handhaven ze zich? Vandaag, in de laatste aflevering, het monument op de Afsluitdijk. Tijdens een rondje Nederland voor veel toeristen dé gelegenheid voor een sanitaire stop. ‘Onze correspondent te Amsterdam schrijft ons: Wij, journalisten, zijn de historieschrijvers van den dag. Ook als het kleine feiten betreft, die in hun onderlingen samenhang het groot geheel tonen.’ Zo begon de reportage in de Nieuwe Rotterdamsche Courant van zondag 29 mei 1931 over de sluiting van de afsluitdijk, toen nog gewoon geschreven met een kleine letter. Ruim 72 jaar later ontbreekt een gebeurtenis van historische importantie, kleine feiten zijn er echter in overvloed. Zoveel zelfs, dat ze de oorspronkelijke kracht van het monument overwoekeren. De vergeelde NRC-pagina hangt te midden van oude foto’s, kaarten, knipsels en posters in het zelfbedieningsrestaurant van het ‘Monument’, zoals de uitzichttoren kortheidshalve wordt genoemd. Zelfs de ANWB vindt op zijn richtingborden een toevoeging overbodig, alsof Nederland maar één monument kent. Eigenlijk klopt dat ook, je hoeft toeristen alleen de Afsluitdijk te laten zien om de Nederlandse strijd tegen het water te illustreren. Voor touroperators genoeg reden om hun bussen hierlangs te sturen, de toeristen uit te laten laden en de bussen acht kilometer verder bij het tankstation te laten keren om de passagiers aan de overzijde van de snelweg weer op te pikken. Slechts een enkeling waagt zich aan de klim van 63 treden, die beloond wordt met een weids uitzicht over zee, meer en de kaarsrechte dijk ertussen. De meesten gebruiken het kwartier oponthoud om foto's te maken, een plas te doen in het restaurant en een souvenir te kopen in het winkeltje onder de trap. Drie jaar geleden nam Menno Bakker het winkeltje over van zijn oom, die het op zijn beurt in 1958 van zijn vader, de allereerste uitbater, had overgenomen. Aan het assortiment veranderde hij nauwelijks iets - 'Never change a winning team' - en dus is de negen vierkante meter vloeroppervlak vooral volgestouwd met delftsblauwe molentjes, delftsblauwe klompjes, delftsblauwe oorbellen en zelfs delftsblauwe sokken en ovenwanten. Een moderne windturbine in delftsblauw zou Bakker er wel bij willen hebben - ‘Er staan tenslotte grote windparken aan beide zijden van de Afsluitdijk.’ - maar helaas worden die nergens geproduceerd. Delftsblauwe kunstpenissen bestaan wel, maar die vindt Bakker niet passend. In het winkeltje liggen nauwelijks souvenirs van de Afsluitdijk zelf: het is te kostbaar om ze speciaal te laten maken. Dus geen monumentje in een sneeuwbol (alleen een kussend mannetje en vrouwtje in klederdracht), en ook geen miniatuur van het beeld van de gekromde dijkwerker. Het hoefijzer met de tekst ‘Op deze mooie plaats heb ik aan je gedacht en dit als herinnering voor jou meegebracht’ toont weliswaar een blik op de uitzichttoren, maar dat plaatje kan simpelweg worden vervangen door een tempel/piramide/zonovergoten strand. Zelfs de ansichtkaarten van eind jaren zeventig laat Bakker noodgedwongen steeds bijdrukken omdat nieuwe luchtfoto’s te duur zijn. De kaarten laten een keurig aangeharkte Afsluitdijk zien, met het witte monument van Dudok als stralend middelpunt. Er is nog geen spoor van de vloedgolf aan objecten die later bezit nam van de dijk: een turkooizen bushalte, zeven grote informatiezuilen, een rode brievenbus, een nepdijkje met daarop een bronzen beeld van een dijkwerker, een oranjerood fietspad. Goedbedoeld allemaal, maar ze doen afbreuk aan het sobere karakter van de Afsluitdijk. De Afsluitdijk is het symbool van een tijd waarin de natuur zijn plaats nog moest weten. Tegenwoordig zou totale afsluiting van de Zuiderzee ondenkbaar zijn, natuurbeschermers zouden met succes naar de rechter stappen. Dat bleek al in de jaren zeventig bij de Oosterschelde: die kreeg geen gesloten dijk maar een halfopen stormvloedkering. Technisch een hoogstandje, maar die kering ontbeert de granieten daadkracht van de Afsluitdijk. Als we alle paaltjes, bordjes, panelen en andere frutsels nu naar de Oosterscheldekering verbannen, dan kan de Afsluitdijk weer een monument van eenvoud worden.
Taal / Language
Boeken
- Asfaltreizen – Een verkenning van de snelweg
- Binckhorst Magazine
- De marktgids voor Amsterdam
- De mobiele stad – Over de wisselwerking van stad, spoor en snelweg
- De Ronde van U.
- De vierkante meter
- Eigen baas – Kort & krachtig
- Eindhoven Hoofdstad
- Groeten uit Vinexland
- Handboek Eigen Baas (gratis)
- Het land van Lely – Reisboek in 103 stukken
- Kruispunt Utrecht
- Kunstwerken & Kunstwerken
- Lelysteden – Een associatieve reisgids
- Naar een alzijdig station
- Onder Weg!
- Ruimte voor de Amsterdamse binnenstad
- Slim Zand – Hoe ASML verscheen in Veldhoven
- Snelweg x Stad
- Stedelijke vraagstukken, veerkrachtige oplossingen
- Streetwise Rotterdam
- Turtle 1 – De auto uit Afrika
- Wij zijn goed
Kranten en tijdschriften
- AD Magazine
- Academie van Bouwkunst
- Arcam
- Archined
- Architectuur Lokaal
- Arma
- Autoweek
- BPD Magazine
- Blauwe Kamer
- Bouw
- Brussel Deze Week
- CRa
- De FLA-krant
- De Gids
- De Groene Amsterdammer
- De Journalist
- De Volkskrant
- De Zaak
- HP/De Tijd
- Het Financieele Dagblad
- Het Parool
- Humanist
- Intermediair
- Lira Bulletin
- Lucasx
- Mainline
- Metro
- Mooi Nederland
- NRC Handelsblad
- NRC Magazine
- NRC Next
- NRC Weekblad
- New Business
- OneWorld Magazine
- Podium voor Architectuur
- Psy
- S+RO
- Smaak
- Spiegel Online
- Stad-Forum
- Tijdschrift voor Sociale Vraagstukken
- Trouw
- Uit&thuis
- VPRO Gids
- Veldhovens Weekblad
- Vrij Nederland
- Wallenburgtribune
- Wij maken Nederland