Je artikelen eindeloos door de krant laten hergebruiken in ruil voor maximaal twee procent extra honorarium? Daar trap je natuurlijk niet in en dus tekende je niet. Als iemand je naam of de trefwoorden van je artikel intikt op de site van de krant, verschijnt de tekst: 'De uitgever heeft geen publicatierecht' en bij sommige kranten zelfs dat niet. Mooi, de krant zit nu met een gat in haar site, eigen schuld. Maar… jij zit ook met een gat in jouw oeuvre, want een deel van je werk is onzichtbaar geworden. Akkoord, op de bibliotheek of via de afdeling documentatie is het nog beschikbaar, maar in de praktijk zullen je stukken niet vaak meer worden geraadpleegd. En daar was het je toch mede om te doen? Dus zit er niet veel anders op dan zelf een site te beginnen om je werk beschikbaar te houden. Een simpele site hoeft je niet eens wat te kosten: voor NVJ-leden is er www.defreelancejournalist.nl, maar je kunt bijvoorbeeld ook Google Page Creator gebruiken. De vraag blijft: onder welke voorwaarden kunnen bezoekers je werk lezen en gebruiken? Als het je niet in de eerste plaats om geld gaat, heb je aan Creative Commons een goede licentie. Sinds medio 2004 is er een Nederlandse versie van beschikbaar, waarmee je kunt aangeven wat niet mag (zie hieronder). Op de site van de FLA is dit model bij de lancering uitgebreid bediscussieerd, onder andere door Karin Spaink en Herbert Blankesteijn. De teneur was positief: gebruikers weten waar ze aan toe zijn, je artikelen versterken het publieke domein en ook al verdien je er niets aan, je vergroot wel je naamsbekendheid. Blankesteijn merkte bovendien op: 'De verkoop van losse artikelen is geen commercieel levensvatbare onderneming en het zitten op de rechten daarvan levert de samenleving veel meer schade op dan baten.' Dat laatste is echter sterk aan het veranderen. Drie jaar geleden voorspelde iedereen dat mensen binnenkort niet meer bereid zouden zijn te betalen voor muziek die ze gratis konden downloaden. Maar zie, afgelopen februari verkocht Apple het miljardste nummer via iTunes, dat betekent een totale omzet van 990 miljoen dollar. Winstprognose: stijgend. Nu de tweede internetgolf aan kracht wint, blijken ook kranten tot de winnaars te behoren: mensen zijn weldegelijk bereid te zijn om te betalen voor losse artikelen. Voor Biblion, de koepel van de bibliotheken, reden om met de FLA te kijken of het werk van freelance journalisten commercieel te exploiteren valt. En LIRA, de auteursrechtenorganisatie voor literaire werken, onderzoekt de mogelijkheden om op te gaan treden als makelaar van gedichten. Verder begint LiteRom uit te groeien van een eenvoudige CD met boekrecensies tot een digitaal exploitatiemodel van diezelfde recensies. Geef je rechten dus vooral niet weg, bescherm ze en exploiteer ze voorlopig zelf, als is het gratis en voor niets via Creative Commons. Creative Commons'Some rights reserved', luidt het parool. Website www.creativecommons.nl loodst je in vier korte vragen naar de licentie die je wenst. Bij de licentie hoort een digitale code die je op je site kunt zetten waardoor het cc-logo verschijnt. Als een bezoeker daarop klikt ziet hij jouw restricties. Er zijn zes hoofdlicenties, plus een aantal afgeleide licenties. De extremen zijn:[symbool]De meest restrictieve licentie is: naamsvermelding verplicht, commercieel gebruik is verboden en er mag niets aan de tekst veranderd worden.[symbool]Als je kiest voor Public Domain geef je je werk helemaal vrij.De code wordt ook gelezen door zoekmachines als Google, zodat het mogelijk is om te googelen op werk dat vrij gebruikt en gedeeld mag worden op voorwaarde van naamsvermelding (klik bij google.nl op 'Geavanceerd zoeken' en maak vervolgens een keuze bij 'Gebruiksrechten').