Is de bouw van nieuwe woningen een doel op zich? Of is de bouwopgave een hefboom voor een breed scala aan maatschappelijke investeringen?
Als de eerste vraag de juiste is, dan is het antwoord simpel: er zijn te weinig huizen. Dan moeten verkenners op zoek naar ruimte voor al die woningen, zodat ontwerpers kunnen gaan ontwerpen, ontwikkelaars kunnen ontwikkelen en bouwers kunnen bouwen.
Het College van Rijksadviseurs (CRa) denkt dat dat het antwoord is op de verkeerde vraag.
In de leidraad ‘Bouw in de buurt’ zet het College zijn visie op de woningbouwopgave uiteen. Niet het bouwen zelf, maar de leefkwaliteit van zittende én nieuwe bewoners moet centraal staan volgens de Rijksadviseurs.
Als ‘leeslijst’ zijn samenvattingen van de belangrijkste onderzoeken op dit terrein opgenomen.
Robuust
In heel Nederland staat de vraag naar toekomstbestendige woningen hoog op de agenda van beleidsmakers. Minister Hugo de Jonge heeft met alle 12 provincies woningbouwafspraken gemaakt voor in totaal 900.000 nieuwe woningen voor de periode tot en met 2030. In deze afspraken ligt veel nadruk op ‘grootschalige woningbouwgebieden’. Te grote nadruk hierop maakt dat kansen gemist worden.
Duizend kleine plannen zijn veel robuuster dan tien grote. Als er honderd kleine plannen niet doorgaan, worden er in elke regio nog steeds volop huizen gebouwd. Als er één groot project niet doorgaat, heeft die regio een probleem, als er twee niet doorgaan heeft het land een probleem.
Impuls
Om doorstroming op gang te brengen, moet je bouwen voor de groepen die nu buitenboord vallen: starters en senioren. Wat beide groepen delen is de behoefte aan nabijheid – met een woning ‘in de wei’ is hun woonprobleem dus niet opgelost. Door de ontbrekende woningen op de juiste plaats te bouwen, namelijk in de buurt, versterk je tevens de basis van de woningen die er al staan.
Een relatief klein aantal nieuwe woningen kan het tipping point zijn om een hele wijk of een heel dorp op te tillen. De investeringen worden dan een impuls om de grote maatschappelijke opgaven van deze tijd aan te pakken, van de klimaatcrisis tot eenzaamheid.
Slagvaardig
Het College pleit daarom voor groot denken, en vervolgens klein en slagvaardig handelen. De ervaring leert dat Nederland al jaren met succes in de buurt bouwt, alleen wordt dat stelselmatig over het hoofd gezien. De afgelopen vijftien jaar werden twee van de drie woningen in een bestaande buurt gebouwd. In de buurt bouwen helpt ons niet alleen aan honderdduizenden nieuwe woningen, maar tilt ook de leefbaarheid van de acht miljoen bestaande woningen op. Duurzamer kan niet.
Tekst: Tijs van den Boomen op basis van gesprekken met Wouter Veldhuis (Rijksadviseur voor de fysieke leefomgeving). Met medewerking van Mike Emmerik en Rosa Stapel.
Download hier de leidraad, daar staan ook alle rapporten uit de leeslijst.
