Kom ik terug van vakantie, staat er plotseling een plantje op mijn tafel. Wat leuk, een welkomstgebaar van de buren denk ik argeloos. Maar dan zie ik dat er een briefje bij ligt, een briefje van mijn stadsdeelwethouder Ruimtelijke Ordening. Hij schrijft dat ik het natuurlijk niet leuk vind dat er bij mij voor de deur een inzamelpunt voor huisvuil en GFT ligt. 'Om ons begrip te tonen voor het eventuele ongemak dat u hiervan heeft, bieden wij u dit bloemetje aan.' Het plantje blijkt een uiting van de sorry-democratie in optima forma. Moet u nu eens goed luisteren, wethouder Ronteltap. Ten eerste ligt dat inzamelpunt al jaren voor mijn deur, dus waarom nu ineens deze strijkerijen? Ten tweede vind ik het helemaal niet erg, integendeel: ik kan met één hand de deur openhouden en met de andere mijn vuilniszak op de berg flikkeren. En ten derde: ik woon in een stad en niet in een openluchtmuseum. Vuilnis hoort bij in een stad, en we hebben politici aangesteld om te bepalen waar en hoe dat wordt opgehaald. Dat dat voor iemand zijn deur zal moeten gebeuren, lijkt me duidelijk. Maar politici durven geen beslissingen meer te nemen. De pijn moet verzacht worden, weerstanden gemasseerd, bezwaren weggepoetst. Want ojee, de kloof tussen politiek en burger. En dus gaat de verantwoordelijke bestuurder bij elke maatregel met een PR-bureau om tafel zitten om zijn beleid te verkopen. Aanvankelijk zag Ronteltap geen problemen: 'Van NIMBY's ­ 'Not In My Backyard' ­ hebben we geen last, er zijn daar namelijk geen tuinen.' Maar de PRconsultant moest zijn geld waarmaken: 'We krijgen de laatste tijd signalen van een nieuwe burgerbeweging: NOMS, Niet Op Mijn Stoep. Politiek gezien is dat linke soep.' En toen kwam er dus een plantje, een Kalanchoë om precies te zijn.Vadertje Staat is met zijn tijd meegegaan. Het is geen autoritaire vader meer die bepaalt wat goed is voor zijn kinderen ­ 'Waarom? Omdat ik het zeg' ­ maar een pappa die een speelkameraad wil zijn voor zijn kroost. Zo'n moderne oetlul die zijn kinderen alleen met een tientje extra zakgeld kan paaien om een keer de afwas te doen. Maar erger is dat de overheid zichzelf met zo'n plantje niet meer serieus neemt. Bij voorbaat biedt ze haar excuses aan voor onwelgevallige besluiten. Burgers worden zo gesterkt in het idee dat ze recht hebben op de ideaalbeelden uit glossy woontijdschriften en dat alles wat daar niet in past moet worden weggemoffeld. Zo'n plantje moedigt burgers aan om zich niet neer te leggen bij overheidsbesluiten. En dat doen dan ook steeds minder mensen. Een opvang voor asielzoekers bij ons in Vught? Dan kopen we toch snel het pand op met wat rijke buurtbewoners. Een centrum voor verslaafden in Heerlen in een voormalig politiebureau? Idem. En deze week spanden rijke stinkerds in Breda een kort geding aan om te voorkomen dat er een hospice bij hen in de buurt komt, een huis waar terminale patiënten die het thuis niet redden waardig dood kunnen gaan. Maar nee, de buurtbewoners willen geen lijkwagens in de straat, dat zou hen te veel met hun eigen sterfelijkheid confronteren. Maar hun belangrijkste argument was nog klassieker: hun kapitale villa's zouden minder waard worden. Zulk egoïsten kun je maar één ding toewensen: dat ze langzaam en vooral eenzaam creperen. Ik heb nog wel een plantje voor op hun graf

Nietsvermoedend lig ik zaterdagmorgen op het strand van Egmond aan Zee. Plots komen uit alle richtingen mensen met witte jacks aanlopen, ze posteren zich met een lang groen plastic lint aan de vloedlijn. 'Ik sta hier voor mijn dochter van elf', zegt de vrouw die zich pal achter me heeft opgesteld, 'die is helemaal gek van panda's, ik kon dus niet weigeren om mee te doen aan deze actie, je wilt toch het goede voorbeeld geven.' Het blijkt te gaan om een actie van het Wereld Natuur Fonds, langs de hele Nederlandse kust staan drieduizend vrijwilligers klaar om het langste ononderbroken lint ter wereld te vormen. 'Om half elf moet iedereen het lint omhooghouden, dan komt er een vliegtuig langs om te controleren', zegt de vrouw, 'zo komen we in het Guiness Book of Records en op tv.' Gelaten staat ze erbij. Ik kan me de tijd nog heugen dat ouders hun kinderen verboden om te gaan demonstreren, nu laten ze zich braaf door hun kroost in het geweer brengen tegen misstanden. 'Misschien trekt het wel bij als ze ouder wordt', zeg ik troostend, 'of denkt u dat ze fulltime actievoerster wordt?' 'Nee, daar heeft ze de capaciteiten niet voor', antwoordt ze raadselachtig.Ondertussen schiet haar dochter tien meter verderop af en toe voorbijgangers aan: 'Wilt u dat de Noordpool smelt?' Ze vraagt het met de morele superioriteit van een dominee die zich niet kan voorstellen dat iemand Gods woord zou kunnen loochenen. De wereld is simpel: wie niet voor de Noordpool is, is tegen. En wie tegen de Noordpool is, is een dierenbeul. Want waar moeten de ijsberen en zeehondjes anders naartoe? En van dierenbeul is het nog maar een kleine stap naar kinderlokker en potloodventer. Ze kijkt dan ook wel uit wie ze aanschiet, alleen oudere echtparen die met opgerolde broekspijpen langs het strand lopen zijn de klos. Opa's en oma's, ze weet feilloos hoe ze die op het gevoel moet werken. En vertederd spelen de oudjes het spel mee: 'Nee, dat willen we niet.' Na het correcte antwoord krijgen ze een folder uitgereikt door een ijsbeer op Nikes. 'Laat de Noordpool niet smeltenŠ', staat er op de kaartjes, 'Ga voor groene energie.' Voorwaar een prachtig moreel appèl. Het zaterdagse gelijk van de natuurbeschermers heeft de plaats ingenomen van de zondagse zedenpreek vanaf de kansel. Een goede slogan is onverbiddelijk en dwingt de ontvanger om zijn oude ideeën verre van zich te werpen en zich met hart en ziel achter het banier te scharen. Al snel heb je een dagtaak aan al die oproepen. 'Wie weet zijn straks de duinen aan de beurt', luidde de strijdkreet van Natuurmonumenten bij hun protest tegen de aanleg van IJburg. De duinen, je moet er toch niet aan denken, laten we dus tegenstemmen bij het referendum. Ook goed is de kreet op het spandoek waarmee activisten van Milieudefensie hetzelfde weekend de verkeerstoren van Schiphol beklommen: 'Kok, milieu nu!' Ja, nú, want straks is het te laat. En in Duitsland zag ik onlangs een fraai bord langs de autobaan staan: 'Rettet den Wald. Tu was.' Ja, inderdaad, red het bos, doe wat. Even twijfelde ik, wat moest ik eigenlijk doen? Vol op m'n rem trappen uiteraard, en de auto ter plekke laten staan. Want bomen houden niet van auto's, dat is bekend. Maar mijn lievelingsspreuk is al wat ouder, die dateert nog uit de voormalige DDR. Het communistische regime riep zijn burgers gloedvol toe: 'Weiter auf dem Weg der Hauptaufgabe'. Verder op de weg van de hoofdtaak, ja, de hoofdtaak, hoe kon ik die vergeten, voorwaarts!

'Onze Boris is zinloos vermoord'. Onder dat motto trokken twee- tot driehonderd demonstranten afgelopen maandag door de straten van Drachten. Alle ingrediënten waren er: spandoeken, bloemen, een foto van de dode op de plaats des onheils, tranen. En de media natuurlijk. 's Avonds haalde de demonstratie het NOS-journaal, de volgende dag stonden er grote foto's in Telegraaf, Volkskrant, AD en Metro. Na Amsterdam, Leeuwarden en Gorinchem had ook Drachten nu zijn stille tocht tegen zinloos geweld. Klein verschil: Boris was een hond, een kruising tussen een pitbull-achtige en een Friese waterhond om precies te zijn. Drie weken geleden rukte hij zich los van zijn baasje, dook een vijver in en ging achter de eenden aan. Het baasje rende naar huis om hulp te halen en een passerende agent schoot de hond dood. Het verhaal haalde De Telegraaf en SOS Huisdieren IJsselstein greep de gebeurtenis aan voor een heuse 'stille tocht'. Na felle protesten veranderde de organisatie die benaming op het laatste moment in protestdemonstratie, om 'geen kwaad bloed te zetten bij de ouders van de vermoorde Chanel'. Henk Rink, het baasje van Boris, vindt dat maar onzin. Hij is zelf grootvader, maar voor hem is er geen verschil tussen de dood van zijn hond en die van een klein kind. Ook SOS-organisator Nicky van Loveren vindt de grens tussen mensen en dieren willekeurig: 'Ik heb een dochter van zestien, als die iets overkomt is dat even erg.' En bovendien: 'Hoe vaak is geweld tegen mensen niet begonnen met geweld tegen dieren?' Van Loveren ziet dan ook een heel nieuwe taak voor SOS Huisdieren: 'Dit mag nooit meer gebeuren, wij gaan gemeenten in zulke gevallen aansprakelijk stellen. Als hoofd van de politie is de burgemeester verantwoordelijk voor de dieren die zich binnen zijn gemeentegrenzen bevinden.' Ze pleit onder andere voor een driehoeksoverleg tussen burgemeester, dierenbescherming en dierenambulance.Er ligt een hoop werk te wachten op SOS Huisdieren. Vorige week haalden twee andere dode viervoetige vrienden de krant: Arco en Axel uit de Betuwe. De politie schoot beide broertjes in koelen bloede neer nadat ze hun 36-jarige baas hadden doodgebeten. Nou was dat ook niet helemaal netjes van Arco en Axel, maar er stond niet voor niets een waarschuwingsbordje op het hek: 'Als de hond komt: plat op de grond gaan liggen en op hulp wachten. Als er geen hulp komt: sterkteŠ' Baasje was epileptisch: eigenlijk vroeg hij er dus om. En zelfs als een onafhankelijke rechter de broertjes schuldig had bevonden, dan hadden ze zeker aanspraak kunnen maken op verzachtende omstandigheden: hun baas was een eenzelvige alcoholist. Twee jaar met tbs, meer hadden ze nooit gekregen. Maar nee, de politie speelde voor eigen rechter. De honden waren aanvankelijk alleen verdoofd, pas toen de agenten het dode baasje hadden gezien trokken ze hun dienstpistool voor een standrechtelijke executie. Een onafhankelijk onderzoek is wel het minste dat we Arco en Axel verschuldigd zijn. En wie weet is er wel een parlementaire enquête nodig om de onderste steen boven te krijgen. Welke minister is hiervoor eigenlijk verantwoordelijk?De demonstratie in Drachten zal de geschiedenis ingaan als keerpunt wat betreft 'zinloos geweld tegen dieren'. Eindelijk staan de rechten van dieren 'op de agenda'. Maar hoe zit het eigenlijk met die eenden waar Boris achteraan zat? Zijn er doden gevallen, eendenfamilies uiteengereten, zware trauma's opgelopen? Wie springt er op de bres voor die schattige kwakende vriendjes? Hoogste tijd voor een stille tocht.

Utrecht, dat zijn de twee schoorstenen van elektriciteitscentrale Lage Weide. Want voor de rest zie je vanaf de snelweg bijna niets van de stad. Wat rommelige bedrijfsdozen, een onsmakelijk wegrestaurant, een kop koffie op een reclamezuil. Maar die schoorstenen! Ze kondigen de stad tien, vijftien kilometer van te voren aan. Door de kromming van de weg draaien ze langzaam om elkaar heen, als brontosaurussen die met gestrekte halzen baltsen. Een schouwspel dat nooit verveelt. De zuidelijke schoorsteen is al jaren niet meer in gebruik, hij ziet er wat onderkomen uit. Begin jaren negentig wilde elektriciteitsproducent UNA hem al slopen, maar de gemeente Utrecht weigerde een sloopvergunning af te geven. Ze wilde haar gezichtsbepalende monument niet kwijt, de Dom sloop je toch ook niet? Er zou een stichting komen om de schoorsteen te onderhouden, maar dat plan liep stuk op de kosten: 160.000 gulden per jaar. Eind vorig jaar ging de stad door de knieën: UNA mocht de schoorsteen afbreken. Maar toen begon het bedrijf zelf te twijfelen over de vernietiging van het historische stadsbeeld. Half juli stond er ineens een lange dunne hijskraan tegen de mottige schoorsteen, als een langpootmug die zich vastklemt op een olifantspoot. Gelukkig, ze gaan hem toch restaureren, dacht ik in een flits. Nee dus. Er bleek te weinig plaats om de schoorsteen op te blazen, dus wordt hij in plakjes gezaagd die een voor een naar beneden worden getakeld. Achttien weken gaat de chirurgische ingreep duren, steeds wordt de schoorsteen een kopje kleiner gemaakt, tot er niets meer van over is en de andere schoorsteen eenzaam aan de weg staat. Geen verschuivend lijnenspel meer: één schoorsteen is geen schoorsteen. Begin dit jaar ging UNA over in Amerikaanse handen. Barbaarse kapitalisten slopen Nederlands cultureel erfgoed? De voorlichtster van het bedrijf ontkent ten stelligste dat de overname iets te maken heeft met de plotselinge sloop. Ik wil best geloven dat de nieuwe eigenaren niet direct opdracht hebben gegeven tot afbraak, maar de moord op de schoorsteen past natuurlijk naadloos in de privatisering van de elektriciteitsvoorziening. Alleen economische argumenten spelen nog een rol en de Amerikanen hebben diep genoeg in de buidel getast om de komende decennia op de kleintjes te moeten passen. Ze betaalden namelijk 4,5 miljard gulden voor UNA, veel meer dan verwacht. De provincie en de gemeente Utrecht zijn samen voor een derde eigenaar van UNA en vangen dus anderhalf miljard. Daarmee hebben ze geld genoeg in kas voor een campagne om 'het winkelhart van Nederland' te promoten. Hoe gaat zoiets in zijn werk? Er wordt een commissie ingesteld om de stad 'op de kaart te zetten'. Een werkbezoekje zal de heren en een enkele dame naar Groningen brengen, dat haar toegangswegen heeft laten markeren met kunstwerken. In één moeite door liet de noordelijke provinciestad de prachtige Hunzecentrale, met maar liefst vijf schoorstenen, afbreken. De stad verruilde haar markantste gebouw, een herinnering aan haar industriële verleden, voor moderne verzinsels als een elektriciteitsmast met gasvlammetjes en een ansichtkaart van zes bij drie meter. Automobilisten weten nu meteen welke stad ze binnenrijden. Vergissing is uitgesloten: ze naderen niet Maastricht of Rotterdam, nee, dit is Groningen. Dat is het, denkt de Utrechtse commissie, een kunstwerk langs de A2 om de stad van een eigen identiteit te voorzien. Dus wordt er een ontwerpwedstrijd uitgeschreven die resulteert in een eindeloze stroom totempalen, voelvormen en andere hoogst persoonlijke statements van gediplomeerde kunstenaars en andere potloodventers. En het kan zo veel simpeler. Anderhalf miljard gulden op de bank levert zelfs bij de huidige rentestand meer dan genoeg op om het onderhoud van de schoorsteen tot in de eeuwen der eeuwen te betalen. Stop de cirkelzagen!