De productie is een fluitje van een cent. De ronde lijst is geperst met een bestaande mal voor bijzettafeltjes. In één zijde van de lijst is een zaagsnede gemaakt waar een vierkante spiegel doorheen wordt geschoven. In de tegenoverliggende zijde zijn twee driehoekjes uitgebeiteld waarin de hoeken van de spiegel rusten. De BP-spiegel is sinds een half jaar te koop en past perfect in de huidige trend van ready-mades: bestaande producten of halffabrikaten die een nieuwe functie hebben gekregen: een koplamp als schaal, een puddingvorm als lampenkap, een klauwhamer als kapstok, een verfroller als wc-papierhouder. Maar modieus is deze nieuwe spiegel bezwaarlijk te noemen: het oorspronkelijke ontwerp is ruim veertig jaar oud. Het is van de hand van de vorig jaar overleden estheet Benno Premsela, vandaar de naam BP. Als kunstpaus drukte Premsela decennialang een zwaar stempel op de Nederlandse ontwerpwereld. Toch is zijn eigen oeuvre opvallend bescheiden: een lusjestapijt, een vaas, een bloembak. En die spiegel uit 1956.   Vlak voor de Eerste Wereldoorlog zette de Franse schilder Duchamp een fietswiel op een keukenkruk. Daarmee deed de ready-made zijn intrede in de beeldende kunst. Premsela was een van de eersten die het concept toepaste in het industriële ontwerp. Tot 1974 werden zijn spiegels in kleine oplages geproduceerd, daarna raakt het ontwerp in de vergetelheid. Totdat Loek Kemming (47) het tegenkwam in Premsela’s monografie Een vlucht naar voren.   De eenvoud van de spiegel fascineerde Kemming en hij stelde zijn compagnons van de Vormgeversassociatie voor om de spiegel op te nemen in de collectie die zij uitbrengen onder de naam Designum. ‘Van oorsprong zijn we grafisch ontwerpers, sinds 1980 brengen we daarnaast een bescheiden collectie industriële ontwerpen uit. Aan marktonderzoek doen we niet, het gaat erom of we een product zelf zouden willen hebben. We willen heldere producten met een lange visuele levensduur.’ De productie van onderdelen en het bezoeken van winkels besteedt de Vormgeversassociatie uit. De rest gebeurt in het Achterhoekse atelier, van de assemblage tot de service. ‘We produceren op voorraad zodat we binnen een dag in heel Nederland kunnen leveren.’   Opname van de spiegel in het assortiment kostte veel interne discussie. Uiteindelijk mocht Kemming van zijn compagnons aan de slag en ging op zoek naar een mal. ‘We werken met kleine oplages, met duizend per jaar zijn we heel tevreden. Een mal laten maken was daarom te duur. Dat leek geen probleem, Benno had de zijne tenslotte ook gewoon gevonden.’ De eerste mal leverde lijsten op met een anderhalve centimeter grotere diameter, bovendien was de wand een fractie dunner. ‘Het resultaat was vreselijk, de spiegel verloor op slag zijn robuustheid. Het was veel te ijl. Toen pas bleek hoe geraffineerd de lijst gekozen was.’ Pas na een jaar zoeken vond Kemming een geschikte mal in het magazijn van een Duitse houtbuiger. ‘Dunne houtstroken worden onder druk in zo’n mal geperst. Voor de blankgelakte versie laten we als toplaag een dun laagje kersenhout meepersen. De zwartgelakte variant is geheel van multiplex’.   De toplaag is niet de enige verbetering. ‘Bij nader inzien bleek de originele spiegel slordig afgewerkt. De verdiensten van Premsela lagen niet zo zeer op het technische vlak.’ Om de spiegel op te hangen had Premsela aan de achterzijde simpelweg een stukje uit de lijst laten zagen. Over die uitsparing was vervolgens een plaatje ijzer geschroefd. Kemming koos voor een elegantere en simpelere oplossing: hij boorde een gat tot halverwege de lijst. Bij een blouse zou dat een blinde sluiting heten. Bij de spiegel wordt een stokschroef geleverd: een schroef die niet eindigt met een kop maar met een schroefdraad waar de lijst overheen kan worden geschoven. Om beschadiging van de muur te voorkomen zitten achterop de lijst twee doorzichtige plastic dopjes. Deze zorgen tevens voor stroefheid zodat de spiegel niet makkelijk uit het lood komt te hangen. ‘Als een product bijna niets is, zijn details des te belangrijker.’   Een productontwerper is Kemming niet. ‘Als grafisch ontwerp denk ik te plat en staan mijn handen verkeerd. Maar ik kan ontwerpen wel goed beoordelen en verwerkelijken. Ik ben meer productontwikkelaar.’ Hij zou meer klassiekers in de collectie willen opnemen. ‘Het is onzin dat producten steeds nieuw moeten zijn. Een wasbakje van vilt en polyesterhars is leuk voor de discussie over het vak, maar uiteindelijk is het vooral een media-event. Dan is het meer de moeite waard om het stof van oude ontwerpen af te blazen en te kijken of ze nog steeds iets toevoegen.’   Premsela was al ziek toen Kemming hem het eerste proefmodel liet zien. ‘Hij was heel opgetogen, de wijzigingen vond hij verfrissend. Tijdens die bijeenkomst hebben we meteen de contracten getekend.’ Nog geen drie weken later werd de bepaling van kracht dat de royalties overgingen op zijn erfgenamen.  

Helder en fris prijken de nieuwe wegwijzers van de ANWB al op sommige kruispunten. De voorbijzoevende automobilist denkt hoogstens dat het oude ontwerp goed gewassen en geboend is, maar Peter Krouwel (45) van n/p/k industrial design heeft de bewegwijzering drie jaar lang herontworpen. Begin 1997 was de familie van vier typen ‘handwijzers’ gereed, van de grote verlichte autowijzers tot de kleine rode fietswijzers.  Handwijzers zijn een typisch Nederlands fenomeen. Ze zijn compact en de armen wijzen automobilisten op een kruispunt letterlijk de goede richting. In het buitenland staan hoofdzakelijk ‘voorwegwijzers’, borden met een rijtje plaatsnamen die vóór de kruising staan. Krouwel: ‘De blauw-witte pijlborden zijn bijna een corporate image van Nederland. Een abrupte verandering was uitgesloten omdat de bestaande borden nog lang mee moeten. Gelukkig heeft ons bureau geen grote vormwil. Zeker niet als we aan het gezicht van Nederland werken.’ Traditioneel hebben de borden van handwijzers aan het uiteinde een pijl. Dit bord wijst de richting en maakt een pijltje op het bord overbodig. Chevrons zijn uitstekend geschikt voor voetgangers en fietsers, maar lastig voor snelverkeer dat rechtdoor moet worden geleid. Automobilisten zien zo’n pijl pas als ze er voorbij snellen. Nogal wat wegbeheerders draaiden het bord daarom loodrecht op de rijrichting, zaagden de punt eraf en schilderden er een pijltje op dat rechtdoor wees. De ANWB produceerde sindsdien twee soorten borden: een chevronpijl en een rechte. ‘Inconsequent en onnodig’, oordeelde Krouwel en maakte één bord, met een licht gebogen uiteinde. In de bolling plaatste hij het pijltje voor linksaf, rechtdoor en rechtsaf. De blauwe spiraal op de mast moest absoluut gehandhaafd blijven, die vormt de basis voor het ANWB-logo. ‘We hebben de slinger wel plastischer gemaakt: ze loopt een stukje door op de zwarte onderkant van de paal en boven eindigt ze abrupter.’ Uit de oude paal steken 48 bouten, waaraan maximaal acht borden kunnen worden opgehangen. Als niet alle plaatsen bezet zijn heeft de paal veel weg van een voodoo-poppetje vol spijkers. ‘De bouten zaten op de mast gelast, echt smidsewerk. Dat gaf een veel te technische uitstraling. Maar de bestaande masten wegdoen vond ik gekkenwerk, te duur en milieubelastend.’ Dus schoof Krouwel over de kop van de paal een huls met ‘blindklinkmoeren’, verzonken moeren waarin je een bord kunt draaien. Ongebruikte bevestigingspunten zie je nu niet langer. Bovendien kon hij op deze manier de aansluiting tussen bord en paal laten inspringen, wat veel eleganter oogt. Krouwel wilde de borden aan weerszijden in de hoogte laten verspringen. ‘Dat geeft een veel levendiger beeld. Bij computersimulaties bleek dat de reactietijd van automobilisten gelijk bleef.’ Pas bij het proefmodel bleek dat de borden gedeeltelijk achter elkaar schuil konden gaan bij sommige typen kruispunten. In verband met de minimale doorrijhoogte was er sowieso al plaats voor een bord minder. Een half jaar pleitte Krouwel vergeefs voor zijn zaak. ‘De ANWB keurde het ontwerp op feitelijke gronden af, maar ja, wat is feitelijk. Een uitzonderingssituatie werd tot norm gemaakt, zo creëer je middelmaat.’ Aanvankelijk stond de ANWB alleen een verfraaiing van de wegwijzer uit het begin van de jaren zestig voor ogen, zonder dat de kostprijs omhoog mocht. Inhoudelijke verbeteringen aan het ontwerp hield de Koninklijke niet echt voor mogelijk. In 1990 had ze zelf een energiebesparing van 38 procent bereikt voor de verlichting. Krouwel ging, zonder dat dat in het programma van eisen stond, een stap verder. Hij verplaatste de tl-balk van de bovenkant naar het midden van de bak voor een beter spreiding van het licht. Toevoeging van een lichtsensor en een dimmer zorgt dat de lamp minder fel gaat branden als het buiten warm is, want bij een hogere temperatuur neemt de fluorescentie toe. De ANWB wilde er aanvankelijk niet aan, dus bouwde n/p/k een proefopstelling en overtuigde. Behaalde winst: een energiebesparing van nog eens 39 procent. De ANWB eiste dat het oude lettertype gehandhaafd bleef, een Amerikaanse ontwerp waar Nederlandse typografen al decennia over klagen. ‘Lelijk en slecht leesbaar’, luidt hun oordeel. TNO-simulaties wezen uit dat dat laatste verwijt niet terecht is, automobilisten kijken anders dan krantenlezers. Toch kreeg Krouwel de ANWB zo ver dat typograaf Gerard Unger de letter mocht herontwerpen. Hij wist de leesbaarheid met negen procent te vergroten. Omdat de klachten over de belettering miniem waren, kon deze winst gebruikt worden om de letter te verkleinen en zo meer ruimte te scheppen voor lange plaatsnamen. De eerste handwijzers werden begin 1997 geplaatst, over vijftien jaar moeten er twintigduizend staan. ‘Mijn enkelvoudige PTT-brievenbus is nu zo’n zelfde tijd in gebruik. Die heeft nog steeds pit. Ik hoop dat deze paal ook zo lang overeind blijft.’ In ieder geval heeft het ontwerp voldoende indruk gemaakt op de stad Rome. Krouwel en Unger mogen de nieuwe wegwijzers voor de eeuwige stad ontwerpen.  

Stekker + draad + fitting = lamp, dat is de formule die ten grondslag ligt aan de Watt-lamp. De draad van een halve meter is stijf en buigzaam tegelijk en kan in elke vorm worden gebogen. Spiralen, haakse bochten en glooiende curves blijven keurig zitten. De lamp wordt rechtstreeks in het stopcontact gestoken zodat het lijkt alsof ze uit het stekkerblok groeit. ‘Goede ideeën zijn niet zo moeilijk, ik verzin dertig tot veertig producten per jaar’, zegt Henk Stallinga (35). In zijn atelier aan de IJ-oevers staan overal prototypes van lampen, zoals een uitschuifbare tl-buis die je tussen vloer en plafond kunt klemmen en een hanglamp waaraan je moet trekken om hem aan en uit te doen. ‘Mijn prototypes test ik op exposities en in enkele pilot-winkels. De één of twee die komen bovendrijven ontwikkel ik verder. Dat is beter dan duur martktonderzoek.’ Stallinga studeerde aan de Amsterdamse Rietveldacademie, toch moet hij van het kunstenaarschap niet veel hebben. ‘Ik wil me in de winkel meten met andere producten, in museale aankopen ben ik niet zo geïnteresseerd.’   ‘Het idee voor de Watt-lamp had ik aan een fabrikant kunnen verkopen, maar die wilde allerlei modekleurtjes gebruiken en een schakelaar toevoegen. Terwijl juist de zwarte eenvoud de klasse bepaalt. Ik ben toen zelf wegen gaan zoeken. Geen bank wilde er geld in steken, dus moest ik eerst kleine oplages maken en langzaam opschalen.’   In de eerste fase maakt Stallinga de Watt-lamp thuis, dertig stuks per week. Voor de stijf flexibele draad nam hij een standaard geaderd snoer, trok er de aardedraad uit en prutste er een koperdraad in. Al snel was de hulp van vriendjes niet meer genoeg en moest hij een sociale werkplaats inschakelen. ‘Ik verkocht de Watt-lamp bewust alleen via galeries en designwinkels. Mensen kijken daar graag naar spullen, maar kopen is voor de meesten te duur. Mijn lamp kostte maar twintig gulden, zo konden mensen een souvenir uit de galerie kopen.’   De volgende stap was draad te laten produceren. ‘Vanaf vijftien kilometer kun je draad laten extruderen: twee stroomdraden en de koperen kern worden in een buitenmantel gegoten.’ De fitting werd vervangen door een lichter model. ‘Om het maximale gewicht te bepalen had ik een heel eenvoudig testje: in een haakse bocht mocht de lamp na een week nog niet zijn doorgebogen. Dat zou immers brandgevaar opleveren. Hoe lichter de fitting, des te langer kon ik de draad maken. En dat is mooier.’   De zaken groeiden en het werd economisch haalbaar om een vaste stekker aan de draad te laten gieten, zo’n verbinding gaat viermaal langer mee. ‘In Nederland heb je geen keuring nodig, maar voor de Europese markt zijn zestien keurmerken vereist. Voor het uitzoekwerk heb ik een contractor ingeschakeld. Samen met hem heb ik een variatie op de Eurocontour-stekker ontworpen waaraan de koperen kern kon worden bevestigd.’ Na de keuring van de stekker werd de productie overgebracht naar China.   De fitting verving Stallinga door een click cap-model. Schroeven zijn niet meer nodig bij de assemblage, de draden worden er simpelweg ingeprikt. ‘Pas bij een oplage van 10.000 kon ik deze fitting in zwart krijgen. En zwart is voor mij een harde eis.’ Nog is Stallinga niet helemaal tevreden, ook de fitting wil hij aan de draad vast laten gieten. Die zevende en laatste versie van de Watt-lamp verwacht hij pas over enkele jaren.   Op het commerciële succes van de lamp kwamen geldwolven af. Voor de distributie ging Stallinga in zee met een zakenpartner die probeerde hem het auteursrecht te ontfutselen. Pas na een bodemprocedure van anderhalf jaar had hij zijn rechten terug. Ondertussen waren andere producenten met het idee aan de haal gegaan. ‘Vier rechtszaken won ik in achter elkaar. Een daarvan was tegen een agrariër die claimde: “Bij ons in Zeeland doen we helemaal niet aan auteursrecht.”’   Het succes van de Watt-lamp verbaast Stallinga niet. ‘Mensen willen zich spullen eigen maken, ze zijn ziek van kant-en-klare vormgeving en grote namen. Mijn lamp kunnen ze als halffabrikaat gebruiken, bijvoorbeeld door een boeket Watt-lampen in een stekkerblok te schikken. ’ Zelf vormgeven is ook mogelijk met de ‘Slab’, een product dat Stallinga dit najaar uitbrengt. Op een dunne, buigzame plaat aluminium liet Stallinga rubber aanbrengen. Zo ontstond een grote ‘muismat’ die je in elke richting kunt buigen. Een vaas kan het worden, maar ook een fruitschaal, brievenstandaard of pennenbakje. Stallinga’s gefaseerde aanpak mislukte hierbij. ‘Ik wilde beginnen met kleine series die met de hand werden gelijmd, maar de lijm liet langzaam los. Een ramp was dat. Vulcaniseren [rubber laten uitharden TvdB] bleek de enige mogelijkheid, maar daarvoor moest ik meteen de sprong maken naar een mal van honderdduizend gulden. Gelukkig heb ik tegenwoordig voldoende naam om dat gefinancierd te krijgen.’  

Tot verlegenheid van projectleider Hans Geelen (37) loopt het prototype van zijn network copier een paar keer vast terwijl hij vol trots de mailbox demonstreert. ‘Kijk, daarom brengt Océ produkten pas op de markt als alle fouten eruit zijn gehaald. Bij een ß-release [uitbrengen van een niet volledig uitgetest prototype TvdB], misbruik je in feite de klant om de bugs uit het systeem te halen. Bill Gates heeft daar een handje van.’ Kopieerapparaten en printers maken gebruik van dezelfde technologie om inkt op papier te drukken, het ligt dus voor de hand om ze in één apparaat te verenigen. ‘Een copier laten printen is peanuts, maar het is een kunst om te zorgen dat het apparaat een herkenbare copier blijft voor kopieerders en een echte printer voor mensen die willen printen. En om te zorgen dat die mensen geen slaande ruzie krijgen over wie voorrang heeft’, zegt industrieel ontwerper Fred de Jong (35). Als cognitief ergonoom bekommert hij zich om de logica van de bediening. ‘Ik kijk als gebruiker naar het apparaat, zonder me zorgen te maken om de software die onder de knoppen zit.’ Anderhalf jaar werkte De Jong mee aan de 3165, het eerste digitale kopieerapparaat van Océ. Vanaf je computer kun je deze machine opdracht geven om een gekaft en geniet rapport te produceren. Uitgangspunt bij de bediening is dat degene bij het apparaat altijd voorrang heeft. De Jong: ‘Deze machines staan op afdelingen met vijftig tot honderd medewerkers. Vanuit hun kamer kijken mensen op de gang of de machine vrij is en dan lopen ze ernaartoe. Iemand die die moeite neemt, mag je niet teleurstellen. Als de kopieerklus klaar is neemt de machine een voorgeprogrammeerde wachttijd in acht voor ze aan de printopdrachten begint. Zo voorkom je dat mensen geprinte vellen meenemen of schrikken dat ze iets verkeerd doen.’ Bij de 3165 komen de printopdrachten tot nu toe op volgorde van binnenkomst in een wachtrij, niemand kan daarop invloed uitoefenen. ‘Dat is niet alleen een probleem voor mensen met haast’, vertelt projectleider Geelen. ‘Als je een speciaal kaftje om een rapport wil, moet je bij de copier je eigen papier invoeren, terughollen naar je computer en hopen dat er ondertussen niemand tussenkomt. Ook het printen van vertrouwelijke stukken levert stress op, je wilt tenslotte niet dat de hele afdeling je sollicitatiebrief ziet.’ Over twee maanden zijn al deze problemen opgelost, dan komt de nieuwe release van de 3165 met digitale mailbox op de markt. Daarmee kun je de printrij oproepen en de volgorde veranderen. ‘De eis dat je naar de machine moet lopen hebben we gehandhaafd, want anders zet iedereen vanachter zijn computer zichzelf steeds vooraan. Als mensen tegelijk bij de machine staan, bepalen de sociale verhoudingen wie voorgaat.’ Geheime documenten kunnen worden voorzien van een persoonlijke pincode. De handmatige bediening leidt volgens Geelen niet tot extra heen-en-weer-lopen: ‘Mensen moeten sowieso naar de machine lopen om hun printwerk op te halen. En met een printsnelheid van 65 pagina’s per minuut is de wachttijd te verwaarlozen.’ Als je tijd genoeg hebt en geen beveiligingscode toevoegt, kun je de opdrachten ook ouderwets in de wachtrij zetten en aan het einde van de dag je rapporten ophalen. De 3165 bewaart de printopdrachten na uitvoering, een eigenschap waarvoor ontwerper Fred de Jong zich sterk maakte. ‘Het gebeurt vaak dat je iets nèt verkeerd print, bijvoorbeeld enkelzijdig in plaats van dubbelzijdig. Nu kun je de opdracht terugroepen en aanpassen, zonder terug te hoeven naar je computer. Ook kun je nu een printvoorbeeld maken en pas daarna de opdracht geven om honderd stuks te maken.’ Projectleider Geelen had aanvankelijk grote bedenkingen, pas na toevoeging van een weggooifunctie ging hij overstag. Mensen kunnen hun eigen opdracht weggooien, tevens kan de beheerder instellen dat op vaste tijdstippen alle oude opdrachten worden afgevoerd. Het geheugen van 2,1 Gigabyte garandeert dat dat niet vaak hoeft. De Jong moest ook knokken om de instelling licht-donker niet meer onder de basisinstellingen te plaatsen, maar dieper in het systeem. ‘De kwaliteit van de 3165 is zo goed dat deze mogelijkheid zelden wordt gebruikt. En dus hoort zo’n instelling niet thuis op het basisscherm, dat immers zo min mogelijk informatie moet bevatten. Maar voor techneuten was dat aanvankelijk onbegrijpelijk, zo gefocust zijn zij op beeldkwaliteit.’ Nu zit de instelling naast de operator-instellingen waarmee je de 3165 in het Italiaans en Noors kunt laten communiceren. De vormgeving van de 3165 is zeer herkenbaar Océ. De spaarzame knoppen zijn groot genoeg om met je elleboog te bedienen. Ze zijn geplaatst in de vertrouwde U-vorm, met de groene startknop links en de oranje stopknop rechts. En ook bij deze machine zorgt het twaalf-millimeterstelsel voor een rustige belijning: alle panelen en platen meten twaalf millimeter of een veelvoud daarvan. Het apparaat kreeg in 1996 een Gute Form Award van het Industrie Forum Design Hannover.  

Gescheiden afvalinzameling is goed voor de natuur, maar het betekent meestal een aanslag op het stedelijk milieu. Als er op hoek van de straat al geen helgeel glasgevaarte in de weg staat, dan verspert een staalgrijze oudpapierkolos wel de doorgang. En dan zijn er nog de grintbetonnen kubussen met de uitstraling van een anti-tank-object voor zakken huisvuil. Onder de grond ermee dus, net als de Hogesnelheidslijn onder het Groene Hart. Bijkomend voordeel is dat afval onder de grond koeler blijft en dus minder snel rot. ‘Heel lang zijn we ervan uitgegaan dat ondergrondse opslag te ingewikkeld zou zijn vanwege het grondwater en de leidingen. Eind 1994 hebben we hier op het terrein een gat in de slappe veengrond gegraven en daarin een betonnen bak gezet. Het bleek geen centje pijn te geven’, zegt Bas Pruyser (47). Een dag per week is hij als industrieel ontwerper verbonden aan Bammens, het bedrijf dat in 1930 de klassieke ijzeren vuilnisemmer introduceerde. De plastic zak maakte eind jaren zestig een einde aan dit succesnummer, maar Bammens maakt ze nog steeds mondjesmaat. Het ondergrondse afvalsysteem bestaat uit een betonnen bak waarin een stalen container van drie, vier of vijf kubieke meter rust. Ter vergelijking: de oude grintbakken bevatten slechts één kubieke meter afval. Bammens levert verschillende hijssystemen om de containers te legen, maar Pruyser geeft de voorkeur aan de Kinshofer Pilz. Deze ‘paddenstoel’ bestaat uit een verticale stalen balk met twee schijfjes. De vuilnisman schuift een hijskop over de balk en tilt de container omhoog aan het bovenste schijfje, dat met kettingen vastzit aan de bodemplaten van de container. Tijdens het hijsen worden de bodemplaten dus automatisch dichtgehouden. Pas boven de vrachtwagen laat de hijskop het bovenste schijfje los en komt de container aan de onderste te hangen. Het gewicht van het vuil duwt de kleppen open en de inhoud dondert in de vrachtwagen. Een ervaren 'belader' leegt de container in drie minuten. Op het moment dat de container boven de grond hangt, zou een voorbijganger in de ondergrondse bak kunnen vallen. Om dat risico uit te sluiten duwen contragewichten tijdens het hijsen een stalen vloer omhoog die het gat afsluit. De vloer kan makkelijk een volwassen kerel dragen. Gescheiden afvalinzameling is met een ondergrondse container geen probleem. Elke afvalsoort heeft zijn eigen bovengrondse behuizing met een speciale inwerpopening voor glas, papier, GFT, blik, textiel of restafval. Om te voorkomen dat kinderen erin kunnen vallen, heeft de restafvalcontainer een trommel waarin de vuilniszak wordt gelegd. Pas als de trommel helemaal gesloten is, stoot een palletje een beschermplaat weg en valt de zak in de ondergrondse container. Door de concurrentiestrijd tussen steden is straatmeubilair een politiek hebbedingetje geworden. ‘Vroeger praatten we met de Stadsreiniging, tegenwoordig overleggen we vooral met politici en stedenbouwkundigen. Toen Amsterdam voor haar centrum een nieuw ontwerp wilde, zei wethouder Guusje ter Horst: “Ik wil een mooie container. Let maar niet te veel op de ergonomische eisen, mensen brengen niet driemaal per dag vuilnis weg.” Bij het ontwerp heb ik toch op bejaarden gelet. Zij kunnen slecht tillen, de behuizing mocht dus niet te hoog worden. Maar tegelijk wilde ik geen platte pukkel. Door verticale ribbels aan te brengen in de kopse kant kreeg ik een slanke uitstraling en werd de behuizing loeisterk. Ik heb bewust geen rekening gehouden met het cliché dat de opening niet op snikkelhoogte mag zitten. Er wordt hoogst zelden in geplast, bovendien kunnen de holle bodemplaten 160 liter afvalvocht opvangen.’ Bij de container voor het Amsterdamse centrum is de paddenstoel weggewerkt onder een kap, zodat er geen fietsen aan vast kunnen worden gemaakt. Een smalle plint van verzinkt staal lijkt de grachtengordelgroene behuizing los te laten komen van de grond, bovendien fungeert de strook als stootrand. ‘Onopvallendheid was mijn belangrijkste streven, het moest heel netjes niks zijn. Bovendien wilde ik uniforme containers, net zoals de oude brievenbussen van de stadsgiro. Alleen de inwerpopeningen mochten verschillen.' Achter de opening hangt een rubberen flap. ‘Psychologisch is het belangrijk dat het afval uit het zicht is, dat er iets dicht gaat. Bovendien voorkomt de flap dat de behuizing als een schoorsteen functioneert bij brandstichting.’ Het ‘Amsterdammertje’ is bijna de helft kleiner dan de standaardopbouw van ondergrondse containers. Daardoor zijn ze alleen geschikt voor papier en glas, voor vuilniszakken zijn ze te klein. ‘Met een zak van veertig liter in plaats van de huidige zeventig zou ik de huidige afmetingen kunnen handhaven, anders wordt hij helaas groter.’ Bij een proef in Weert heeft Bammens haar ondergrondse containers voorzien van een pasjeslezer. Alle bewoners kregen een eigen pasje om de container te openen. Voorlopig mogen ze hun vuil nog gratis weggooien, maar technisch zijn alle voorbereidingen getroffen om de vervuiler te laten betalen. Als het moet tot op de kilogram nauwkeurig.